CAPITULUM VIGÉSIMUM
Tremenda aventura in qua Sanchus tenuit tantum metum, ut aflojatus secretum muellem sui córporis, llenavit ambientem cuyusdam oloris, que non erat ámbar, náribus dómini Quijote.
Quantum magis manducabant héroi nostri, magis crescebat sitis sua; et Sanchus, qui yam quedáverat sine saliva et non potebat engullire quod masticabat, fijavit se in unas hervas frescas et menudas quae in illo prato abundabant, et dixit amo suo:
-Dómine, yam non possum soportare resequeram meam; istae hervae denotant existenciam manantialis próximi et ego non volo morire sicut unus cangrejus pósitus in parrillis.
Dóminus Quijotus comprendit veritatem et justiciam verborum Sanchi, et agarrando riendas sui caballi, cui Sanchus et jumentus seqüebantur, incepit caminare prado arriba cum magna cautela, quia nox erat valde oscura et óculi non videbant nec coelum nec terram nec etiam narices sui rostri.
Yam andáverant ducentos passus quando paraverunt in prontu, audientes tremendum ruidum aquae, quae golpeabat petras quómodo si caivisset ex montibus lunae; et post ruidum aquarum, sentierunt álterum estruendum magis espantosum; nam audiebantur, unum post alterum, temerosos golpeteos acompañatos cum crujidos catenarum ferri et álteros estrépitos infernales, qui faciebant ut pauper Sanchus, credens se quasi inter Calderas Petri Boteri, incipit castañeare dentes et tremolare pantorrillas.
- Quid facis, Sanche? –dixit Quijotus. Et ille, qui propter tembladeram totius córporis non potebat respondere, suspiravit quasi si fuisset in statu agónico.
- Ne timeas- replicavit dominus suus-; ego nascivi ut dejare et tamañitos ómnibus valéntibus térrae, et per tantum, aprieta cinchas Rocinantis et pérmane in Deo, quia ego vado ad rumpendum chrismam illius qui facit istud espantosum ruidum. Expecta in hoc loco tres dies, et si post tres dies non regresso, ibis in Tobosum et dices incomparabili dóminae meae Dulcineae istud: “Captivus caballerus tuus morivit in tremendam fazañam, tantúmmodo ut tu posses dicere: Per fermosuram meam mortuus fuit hidalgum magis bravum quam torum salamanquinum”.
Sanchus, audiens tales bravatas et tales tonterias, dixit inter suspiros et gemitus:
- Domine, non sis bobus nec busques tres pedes gato tenendo quátuor; oscura est noche sicut bocam lobi et per tantum, si nos apartamus de hoc loco a la chita callando et evitamus compromisum istud, nulla persona videbit et nemo potest tachare nos de cobardes. Item mas: párrocus nostri pópuli pre dicat continuó: qui amat perículum, in illo peribit. Item si vos dejávitis me solum, metum magnum oprimet pechum meum et ante duo minuta, ego estirabo patam et requiescant in pace, amen.
Verba ista et alia non miaus conmovedora dixit Sanchus; sed, que si voles arroz, Catalina! Dóminus Quijotus persistit erre que erre in sua mania, et repetivit:
-Apreta cincham, et ego ibo ad aventuram. Tunc escuderus, qui erat valde cucus, atavit sogam in mánibus Rocinantis, et póstea apretando cincham cabali, dixit:
-Nunc potes arreare jacum.
Noster héros golpeavit cum talónibus hijares caballi, sed iste dedit unum respingum et unum saltum et permanevit in mismísimo loco. Alterum talonazum recepit caballus, et dedit álterum respingum. Sanchus vincebat, nam caballerus dixit:
-Credo quod coelum manifiestat mihi ut sperem, et ita spectabo usque veniat alba et tunc ibo ad aventuram istam, sed credo quod talis spectacio ponet mihi magis aburritum quam caracolem pega tum in petra.
-Ego respondo -replicavit Sanchus- quod non estáveris aburritum, nam ego contabo tibi unum cuentum qui alegráberit tibi tantum quasi si Rucius bailaset et tocaset unas castañuelas.
-Tunc -díxit Quijotus - veniat cuentum.
Sanchus, convictus de victoria suae estratagemae, sed cum pantorrillis tiritántibus, nam golpeteus adhuc sonabat, agarravit se cum dextra et sinistra múslibus dómini sui et empezavit narrare cuentum in ista forma:
-In uno lugare Extremadurae vivebat quidam pastor cabrerizus , id est pastor qui guardabat cabras, et pastor iste nominabat se Lope Ruiz et iste Lope Ruiz, andabat enamoratum de una pastora quae nominábatur Torralba, et ista pastora nominata Torralba...
Nervi dómini Quijoti, qui non potebant resístere pesadecem Sanchi , moverunt linguam caballeri, qui dixit:
-Alivia, Sanche, quia si proseqüeris cuentum repetendo et repetendo, no terminabis illum usque ad diem judicii finalis in posturam solis.
-De isto modo contantur consejas in pópulo meo -replicavit Sanchus -, et ego nescio contare illas in áltera forma; per tantum, si ita voles ut recontem, bené est, et si non, cerrabo picum et vado ad fa ciendam unam necesitatem córporis.
Quijotus, sacrificando suam pacienciam, dejabit ut escuderus despachasset cuentum cum sua clásica pachorra, et deinde dixit:
-Golpes prosequuntur et debo terminare aventuram; videamus si caballus potest yam moveri et ibo ad illam.
Dicens istud, tornavit Quijotus azuzare caballum cum espuelis, sed quomodo estabat amaniatum, dedit unum brincum et íterum permanevit quietum.
Noster hidalgus, videns imposibilitatem, mordit labium inferiorem et resignavit se cum sua sorte.
In momento isto, frigíditas mañanae, quae yam incipiebat, metivit se in intestinibus Sanchi et revolvens coenam diei anterioris, armavit in suo ventre unam tempestatem sine relámpaguis, sed cum tro nitos surdos, quos escuderus reprimebat apretando dentes et apretando óculum qui non videt lucem. Pauper Sanche! Quid faciet in tanto aprieto? Si apartat se de suo amo ad evacuandos residuos sui stómaqui, moriet de metu, nam golpes seqüebantur; si faciet suam apremiantem necesitatem, amus sentiet ruidum et odorabit olorem pestilentem, quod quidem est magna descortesía; sed vénter impellit, vénter agitatur, vénter tronat et venit momentum rumpendi hostilitates ....
Sanchus aflojavit cum magno sígillo trabas suorum calzonum, et desnudando suas posaderas (quae non erant chicas), pum... ratapum... pum!.... fecit quod nullus mortalium potebat fácere pro illo.
Sentiens Quijotus illum chubascum córporis, dixit, tapando se narices cum pulgare et índice:
-Quíd est rumor iste?
-Nescio- replicavit Sanchus-; debet esse preludium novae aventurae vel desventurae. Et inter istud dicebat, aprovechavit ocasionem et soltavit suáviter restum sui stómaqui, loqüendo semper ad distraendam atencionem caballeri; sed iste, qui habebat olfatum quasi de perro perdiguero, dixit escudero:
-Tu est valde cochinus; nam fetet et iste odor non est odor ámbaris. Fuge a me tres aut quátuor passus, et habe cuentam non repétere istum, quod est signum menosprecii.
Escuderus, volens disculpare, dixit, inter ponebatur calzones:
-Ego non stercolavi.
-Tace, Sanche -terminavit Quijotus -; non parles de re ista, quia peyor est menealla.
Videns Sanchus quod dies clareabat, desligavit manus Rocinantis, qui yam solutus, incepit se movere, et caballerus, tomando motum caballi sicut bonam señalem, espoleavit illum dicens escudero:
-Specta tres dies, et si non retorno, ibis ad pópulum, ubi teneo testamentum cum tua gratificacione explicata; et etiam ibis ad meam dóminam Dulcineam et dices lllam quómodo morivi per amorem suum, etc., etc.
Sic loqüendo pervenerunt ad qüemdam pradum limitatum per áliquos peñascos inter quos saltabant grandes borbotones aquarum. Yuxta dictas peñas erant duae casuchae miserables de quibus procede bat ruidum espantosum qüem audierunt et timuerunt in pasata noche.
Quijotus, sentiens proximitatem tamañae aventurae, afirmavit se in estribos, enristravit lanzam et paucum ad paucum acercabatur ad casas. Escuderus, medrosus, estirabat pescuezum sicut unus galápagus et mirabat per inter pernas caballeri...
Proh dolor! Cuando ambo erant próximi edificio, viderunt sex mazos cuyusdam batani, qui cum suo continuo golpeteo, producebant endemoniatum ruidum.
Quijotus inclinavit caput super pectus et contristatus aparuit, sed Sanchus inflavit carrillos et soltavit carcajatam tam inmensam quam guasonam. De prima carcajata Sanchi, Quijotus non se incom modavit, sed videns quod escuderus continuabat ridendo, enfadavit se tali coragina quod alzavit lan zam et arreavit illi duos estacazos formidábiles, qui quidem si dedissent non in tan duras costillas, sed in cráneum, probabíliter Sanchus necesitaret Sanctum Óleum. Dolor detinuit risum escuderi, et iste, mirando suo amo cum rabillo óculi, expresabat suam justam afliccionem; propter quod, Quijotus, volens dare excusas, dixit:
-Sanche, perdona pasatum; tu es discretus et sapis quod hómines valientes tenent manus magis ligeras quam prudenciam, et hómines ignorantes, sicut tu, non aprendent régulas urbanitatis nisi enseñentur illis cum lingua maderae.
-Bene est -replicavit Sanchus-; aprendo leccionem et in diebus, futuris etsi merces vestra faciat unam catedralem et ponat se contra duos ejércitos, ego non despegabo labios, et si áliquid dico, non erit nisi ad alabanciam et honorem mei dómini.
-Si ita facis -replicavit Quijotus -, longa erit vita tua in terra, quia praeter patres, ami sunt digni mayori respetu