CAPITULUM SECUNDUM
In quo videtur quómodo dóminus Quijotus tiravit se ad campum per vicem primeram
Yam ultimatis ómnibus preparativis, noluit retardare realizacionem suae chifladurae; credens quod mundus enterus piabat per illum, ut desterraret agravia, enderezaret entuertos, corrigeret abusos, satisfáceret deudas et, in uno verbo, apretaret clavijas in tinglatum omnis societatis. Et ita, sine dicere ista boca est mea, et procurando quod nec vidisset eum una rata, quaedam mañana mensis julii, quando adhuc non videbatur in claro, aparejavit Rocinantem, vestivit trajem batallarum, aperuit portam falsam corralis, dedit timido et silencioso brinco in caballo et exit in campum repletum alborozi, videns cum cuanta bona sombra incipiebat realizare desiderium tanto témpore clavatum in mollera. Posquam fecit dare Rocinanti unum trotecitum, quedavit paratum, considerans quod non erat caballerus armatus; propter quod non potebat (sine quebrantamento legum Caballeriae) fácere armas cum áltero caballero, et hoc fecit titubeare. et paucum faltavit ut volveret grupas; sed recordando quod álteri caballeri fecerunt, id est: ut dedisset illis legaliter armas, primus qui toparunt in camino, satisfecit se cum isto remedio, et se proponens pónere in práctica in prima occasione, arreavit jacum et caepit caminare in alis suae locurae.
Andante camino, loqüebatur secum et dicebat: -Quis dúbitat quod in futuris tempóribus, quando veniat ad lucem vera historia mearum fazañarum, ille sapiens narrator qui scribat illas, comenzavit relatum istius primae excursionis cum isto elocuentissimo párrafo? *Pené rubicundus Apolo exténderat per superficiem anchae et espaciosae terrae, fibrae deauratae sui formosi capili et pené parvículi et formosi pajarilli, cum suis arpatis linguis, rosatam auroram salutáverant, aerem implendo dulcissimis trinis, famosus caballerus dominus Quijotus de la Mancha, relinquens plumas ociosas sui lecti, ascendit super suum famosum Rocinantem et coepit caminare per antiquum et notum campum de Montiel." Deinde dixit: -Felix aetas et dichosum saeculum ille in quo publicentur fazañae meae, dignae esculpi in marmolibus et in bróncibus ut in futurum non perdantur. Et tu, incantator sapiens, cui, pertineat esse coronistam istius historiae, peto a te ut non obliviscas dedicare párrafum meo Rocinanti, qui erit compañerus aeternus in ómnibus caminis et in ómnibus carreris
Deinde hondísimo supiro qui faciebat retemblare fibras sui pechi, dicebat:
-Oh, tu, princesa, Dulcinea, domina istius cautivi cordis, magnum agravium me fecisti, quando in meo secessu, voluisti ut ego non comparerem ante fermosuram vestram, cum qua repulsa feristi cor meum, plenum tui amoris!
In ista forma ibat dominus Quijotus ensartando disparates super disparates, et caminando pasum ad pasum, sine invenire cosam dignam percontari, cum magna sua desperacione, quia ardenter desiderabat probare esfuerzum brazi sui. Veniente nocte, tantum tripae rocini quantum tripae caballeri, refunfuñabant ad invicem, petiendo respective pajam et panem, et Quijotus aspiciebat ad latum dextrum et sinistrum, quaerens áliquam chozam vel castellum ubi poneret in práctica illum adagium: tripae ferunt pedes. Et vidit a longinquo ventam unam, quae fuit sicut estella quae non ad portalem Belenis condúceret, sed ad palacia suae redemptionis. Tunc metivit espuelas in corpore afarolato sui caballi, et pervenit ad ventam quando nocturnae sombrae seminábantur in terra.
Casualitas fecit ut in porta illius ventae fuerint duae mozae de his quae apellantur de rompi-rasga quae quidem ibant in civitatem Sevillae cum quibusdam arfieris qui voluerunt terminare jornatam in illo ventorro; et sicut noster aventurerus credebat a pédibus juntis, quod totum quod videbat erat cosam creatam ad gustum suae fantasiae, crédidit quod illa venta erat unus castellus cum quatuor túrribus et capitelibus argenti lucientis, cum ponte levadizo, fosa et aliis cosibus ejusdem especiei. Ad quatuor pasus ventae, retinuit caballum, espectans ut aliquis enanus asomasset per almenas ad dandam señalem cum trompeta propter adventum unius caballeri ad castellum. Ocurrit quod quidam homo qui custodiebat cerdos, tocavit cuernum, ut cerdi venissent ad corralem, et credens Quijotus quod sonus cuerni erat sonus trompetae enani castelli, pervenit ad locum portae ubi erant mozae quas ille judicabat princesas, et sistens ante illas ut darent salutacinem propriam, vidit quod muchachae currebant; sine dubio espantatae tamañi adefesii. Credens dóminus Quijotus quod illae fugiebant per metum, elevavit viseram, et cum talante gentili et mesurata voce, dixit illis: -Non fuyades nec timeatis áliquem desaguisatum a me; nam Ordo Caballeriae in qua milito non facit dannum cuiquam, et minus fecerint doncellis tan altis ut vos sicut vestra presencia demonstrat. Aspiciebant illum mozae cum óculis picarónibus, et magis quando audiverunt appellari doncellae (quod quidem non erant nec per forrum), et non potebant tenere risum, et riserunt usque ad talem extremum, quod dóminus Quijotus amoscavit se, et dixit illis: -Bene est quod fermosae habeant mesuram, et est insensatam risam per causam levem: sed non dico vos istud, ut enfadetis sed ut corrigatis et mostretis bonum talantem, nam meus non est nisi vos servire. Verba ista facerunt acrecentare risam in mozis et enojum in caballero, et fortasse fecisset iste áliquem esperpetum, si non appareret venterus, homo gordus et per inde pacíficus, qui videns hóminem talis fachae, nihil faltavit ut acompañaret doncellis in risu, sed timens máquinam tanti pertrechi bellicosi, determinavit loqüere illum cum pulsu et recato, dicens: -Si merces vestra qüaerit postam, excepto lecto (quia in hac venta nullus est), totum álterum inveniet in illa cum abundancia multa.
Videns Quijotus humilitatem alcaidis castelli (quia ut talem reputabat ventero) respondit: -Quaecumque cosa, domine castellane, súfficit mihi, quia arrei mei sunt armae et reposum meum est peleare. Et replicavit venterus: -Si ita est quemádmodum dixisti, colchoni vestrae mercedis erint durae peñae et sommium velare; et per consecuenciam, potestis descéndere de caballo vestro, cum securitate encontrandi in choza ista occasio et occasiones ut non dormiatis non tantum in una nocte sed nec in uno anno. Hoc dicens llegavit ad estribum, et tenuit illum, ut posset Quijotus apeari; quod quidem fecit cum multis apuris et diflcultátibus, sicut potebatur esperare de quo nec bocatum echáverat in boca durante illo die. Pené vidit se noster homo in terra, dixit ventero ut curaret con multo mimo suo caballo, qui erat melior bichus qui comedebat panem in mundo, quod non credidit amus ventae, nam aspiciebat caballo et dicebat: -Tu comedebis panem, sed ego magis credo quod manducas aleluyas. Cuando volvebat venterus acomodandi jacum in cuadra, invenit quod muchachae, yam reconciliatae erant cum Quijoto et estabant despojando illum de prendis suae armaturae cum multo contentu Quijoti, qui sentiens contactum manus femininae et aspirando cercanum alientum pechorum princessarum, encandilavit se et caepit versificare illum romancem Lanzaroti in ista vel pari forma:
Nunquam fuerat caballerus
per damas agasajatus
sicut dóminus Quijotus
de domo sua escapatus;
nam doncellae curant illum
et princesae suum caballum.
Deinde continuabat in prosa: -Caballus meus, dóminae meae, apellatur Rocinante et nomen meum est Quijotus de Mancha; quod volebat habere ocultum, sed vena poética fecit me revelare et yam revelatum non sum pesarosus, ut si per acasum quaedam dies habetis necesitatem mei. Mozae que intelligebant minus de retoricis istis, quam de álteris, solum responderunt: -Dejetur merces vestra de retrónicas et dicat nos si desiderat manducare quamcumque cosam. -Utique-respondit Quijotus -ego volo manducare; quia credo quod faciet mihi bonum provechum. Sicut illa dies erat viernes, non tenebant in illa venta ad manducandum nisi áliquas raciones cujusdam pescati de hoc qui in Castella dicunt abadejo, in Andalucia bacalao, in álteris provinciis curadillo, et in otris truchuela. Dixerunt illi si volebat manducare truchuelam, et respondit -Si truchuela sunt muchae, idem est ac si manducasset unam trucham grandem; nam tantum interest mihi ut dent ocho reales sencillos, quam unum de a ocho, et super totum: quis sapit si truchuelae non sunt meliore quam cabritum aut terneram? Quidquid sit, veniat prontum, quia pesum armarum non potest bene soportare sine gubernio triparum.
Disposuerunt mensam coenae in porta ventorri, et erat valde chuscum vídere quómodo dóminus Quijotus caenabat; nam quando mozae desnudaverunt eum ex armis, non potuerunt quitare celatam, quae estabat sujecta cápiti cum quibusdam cintis colore viridi, dóminus Quijotus preferuit, magis quam cortarent nudos factos in cintas, permanere cum celata encasquetata in cápite: propter hanc causam non potebat llevare in bocam nihil: et ita mozae tenebant dare illi coenam poquitum ad pocum. Sed dare illi bibendi non erat posíbile, nec fuisset, si venterus non habuisset ocurrenciam horadandi cañam unam, cujus extremus intrabat per bocam usque ad gaznatem, et per álterum extremum, echabant liquidum quem ille deglutiebat cum géstibus et gárgaris quos sunt fáciles suponendi. In hoc resíbili spectáculo estabant, quando pervenit ad ventam quidam castrator puercorum et statim fecit sonare chiflum cañarum, quatuor aut quinque vices; cum quo dóminus Quijotus confirmavit suam creenciam estandi in castello famoso ubi serviebant coenam cum musica; ubi bacalatus erat trucha; ubi pillus venterus erat castellanus, et ubi ramerae erant princesae; cum quo toto, dedit per bene empleatam suam determinacionem: sed quod magis faciebat illi la tal y la cual, erat non se videre armatum caballerum et ad totum trancem desiderabat ingresare in Ordine Caballeriae.